LIFE-IP AdaptInGR – Boosting the implementation of adaptation policy across Greece LIFE-IP AdaptInGR – Ενισχύοντας την εφαρμογή πολιτικής για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα

Το έργο «LIFE-IP AdaptInGR – Boosting the implementation of adaptation policy across Greece» είναι ενταγμένο στο πρόγραμμα LIFE, το χρηματοδοτικό μέσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το περιβάλλον. Το LIFE συμβάλλει στην αειφόρο ανάπτυξη και στην επίτευξη των σκοπών και στόχων της στρατηγικής Ευρώπη 2020, στηρίζει την εφαρμογή του 7ου Προγράμματος Δράσης για το Περιβάλλον και άλλες στρατηγικές και σχέδια της ΕΕ για το περιβάλλον και για το κλίμα. 

Το ολοκληρωμένο έργο «LIFE-IP AdaptInGR – Boosting the implementation of adaptation policy across Greece» αποτελεί το σημαντικότερο έργο για την προσαρμογή της Ελλάδας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Το έργο φιλοδοξεί να ενισχύσει την εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής και των 13 Περιφερειακών Σχεδίων για την Προσαρμογή στη Κλιματική Αλλαγή, κατά τον τρέχοντα 1ο κύκλο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (2016-2025) και να προετοιμάσει τη μετάβαση στον 2ο κύκλο πολιτικής για την προσαρμογή (2026+), με κατάλληλες δράσεις σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

Συγκεκριμένα αποσκοπεί:

• στην οικοδόμηση του ανθρώπινου δυναμικού των φορέων που καλούνται να υλοποιήσουν δράσεις και πολιτικές προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή,
• στη δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού παρακολούθησης, αξιολόγησης και επικαιροποίησης των δράσεων και πολιτικών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή,
• στην υλοποίηση έργων επίδειξης σε 3 Περιφέρειες και 5 Δήμους σε τομείς που αποτελούν προτεραιότητα για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (διαχείριση κινδύνων πλημμύρας, διαχείριση παράκτιας ζώνης, δασικές πυρκαγιές σε περιοχές επιρρεπείς στην ξηρασία, διαχείριση υδατικών πόρων, πολεοδομικός σχεδιασμός και αστικές αναπλάσεις),
• στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων,
• στην κινητοποίηση συμπληρωματικών ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων και χρηματοδοτικών εργαλείων για την υλοποίηση δράσεων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή,
• στη διάχυση καλών πρακτικών στην Ελλάδα, στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση,
• στην αξιολόγηση και αναθεώρηση της Εθνικής Στρατηγικής και των Περιφερειακών Σχεδίων για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, προετοιμάζοντας τον 2ο κύκλο εφαρμογής πολιτικών προσαρμογής (2026+).

Το έργο LIFE-IP AdaptInGR έχει διάρκεια 8 έτη (2019 – 2026) προκειμένου, μεταξύ άλλων, να δοθεί κατάλληλος χρόνος για τη σωστή προετοιμασία, εφαρμογή, υλοποίηση και παρακολούθηση των πιλοτικών έργων καθώς επίσης και για να συμπέσει η λήξη αυτού, με την αξιολόγηση και αναθεώρηση της ΕΣΠΚΑ και των ΠεΣΠΚΑ. 

Έχει συνολικό προϋπολογισμό €14,2 εκατ., εκ των οποίων €8,3 εκατ. παρέχονται από την Ε.Ε., €2,4 εκατ. από εθνικούς πόρους (Πράσινο Ταμείο), €3,2 εκατ. από ίδιους πόρους των εταίρων και €0,3 εκατ. από ιδιωτικούς φορείς (υποστηρικτές).

Οι φορείς που συμμετέχουν στο έργο είναι οι ακόλουθοι:

1. Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Συντονιστής έργου)

2. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

3. Πράσινο Ταμείο

4. Ένωση Περιφερειών Ελλάδος

5. Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος

6. Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης

7. Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας

8 Περιφέρεια Ιονίων Νήσων

9. Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας

10. Δήμος Κατερίνης

11. Δήμος Κομοτηνής

12. Δήμος Ρόδου

13. Δήμος Λάρισας

14. Δήμος Αγ. Αναργύρων-Καματερού

15. Τράπεζα της Ελλάδος

16. Ακαδημία Αθηνών

17. Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

18. ΜΗ. ΚΥΟ – ΕΛΛΕΤ

19. Μαριολοπούλειο Ίδρυμα

Η συμμετοχή του Δήμου Κατερίνης αναφέρεται στις εξής πιλοτικές Δράσεις: 

1) Αναπλάσεις κοινόχρηστων χώρων και χώρων πρασίνου στη Δ.Ε. Κατερίνης 

Οι ελεύθεροι χώροι αποτελούν απολύτως απαραίτητα και εξαιρετικά σημαντικά στοιχεία της αστικής υποδομής, λειτουργούν ως πνεύμονες του δομημένου αστικού περιβάλλοντος και εξυπηρετούν την απαραίτητη λειτουργία της άθλησης και της αναψυχής του αστικού πληθυσμού. Παράλληλα, με την κατάλληλη οργάνωση και διαμόρφωση (και όπου απαιτείται φύτευση) συμβάλλουν πολύ σημαντικά στην αναβάθμιση των συνθηκών υγείας του αστικού πληθυσμού και στον εξωραϊσμό της εικόνας και της αισθητικής των αστικών περιοχών. 

Η προσπάθεια δημιουργίας ελεύθερων δημόσιων χώρων δεν είναι κατά κανόνα εύκολη και οι λύσεις είναι περιορισμένες, ιδιαίτερα στις ήδη διαμορφωμένες και οργανωμένες περιοχές των αστικών συγκροτημάτων. Στις εν λόγω περιοχές η επιτυχία της προσπάθειας συναρτάται με τη δυνατότητα εξεύρεσης κατάλληλα χωροθετημένων και επαρκών σε μέγεθος χώρων, από το κόστος απόκτησης (όπου απαιτείται), διαμόρφωσης και συντήρησής τους και από το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τη δυνατότητα αυτή. 

Οι περιοχές επέμβασης αφορούν κοινόχρηστους χώρους που οριοθετούνται στον αστικό ιστό της πόλης. 

Οι επεμβάσεις που προτείνονται είναι ήπιες και αφορούν τη δημιουργία διαδρομών και μικρών καθιστικών συνάθροισης. Οι χώροι οριοθετούνται περιμετρικά με την κατασκευή πρόχυτων κρασπέδων και στη συνέχεια τοποθετούνται κυβόλιθοι εν ψυχρώ (βάση- υπόβαση- άμμος). Ξύλινα καθιστικά τοποθετούνται σε όλους τους χώρους. Στα υπόλοιπα τμήματα των ΚΧ αναπτύσσεται χαμηλή βλάστηση και φυτεύονται δέντρα που δημιουργούν σκίαση σε όλους τους χώρους σύμφωνα με την αρχιτεκτονική και φυτοτεχνική μελέτη που συνοδεύεται από όλες τις απαραίτητες εργασίες για την άρδευση αυτής. Σε όλες τις εισόδους προς τους ΚΧ κατασκευάζονται προσβάσεις για άτομα με ειδικές ανάγκες. 

Προβλέπεται επίσης η εγκατάσταση φωτιστικών σωμάτων σε κατάλληλο ύψος και βήμα τοποθέτησης, ώστε να πληρούνται οι ελάχιστες απαιτήσεις για τη στάθμη φωτισμού ανάλογα με την εκάστοτε κατηγορία φωτισμού στην οποία ανήκει ο κάθε χώρος πρασίνου. 

Γενικό φωτιστικό στόχο αποτελεί η δημιουργία ενός ομοιόμορφου και επαρκούς συστήματος φωτισμού ώστε να εξασφαλίζεται το αίσθημα της ασφάλειας κατά την διάρκεια των νυχτερινών ωρών. Οι διαμορφώσεις των ανωτέρω χώρων με την χρήση ψυχρών υλικών, την ελαχιστοποίηση της χρήσης οπλισμένου σκυροδέματος σε συνδυασμό με την δεντροφύτευση στοχεύει στη βελτίωση του μικροκλίματος των περιοχών παρέμβασης, στον καλλωπισμό τους καθώς και στην απορρόφηση της σκόνης και του θορύβου που δημιουργούνται στους δρόμους από τα τροχοφόρα. 

Ως στόχοι της σχεδιαζόμενης ανάπλασης αναφέρονται οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες που παρέχονται και δημιουργούν μία καλή διαχείριση του περιβάλλοντος μέσα και γύρω από εκδηλώσεις και δραστηριότητες που πραγματοποιούνται. 

Ο ολοκληρωμένος χαρακτήρας του προτεινόμενου έργου συνδέεται με τη δημιουργία διαδρομών ανάδειξης του φυσικού και πολιτιστικού αστικού περιβάλλοντος, με σημαντικά τοπόσημα αναφοράς, το Δημοτικό Πάρκο, την πλατεία Μακεδονίας, την πλατεία Δημαρχείου, τους ποταμούς Λεύκο και Μοσχοπόταμο και το νέο μεγάλο χώρο πρασίνου στο τμήμα της υπογειοποίησης της Εθνικής Οδού, στο ανατολικό άκρο της ΠΕ. 

Με την υλοποίηση του έργου και περιμετρικά του πολεοδομικού ιστού της Περιοχής Εφαρμογής θα δημιουργηθούν αστικές οάσεις πρασίνου που θα προσφέρουν στον πολίτη ακόμη περισσότερες επιφάνειες δημοσίου χώρου, έτσι ώστε αυτός να καθίσταται ελκυστικός στο χρήστη, ενώ παράλληλα θα αναβαθμίζει και θα εξυγιαίνει το αστικό περιβάλλον. 

Με την υλοποίηση των αναπλάσεων στους επιλεγμένους κοινόχρηστους χώρους, οι οποίοι διασυνδέονται μεταξύ τους μέσω ισχυρών τοπόσημων θα αποδοθούν στους δημότες χώροι, οι οποίοι θα οδηγούν στη βελτίωση του μικροκλίματος της περιοχής με την ενσωμάτωση βιοκλιματικών χαρακτηριστικών, θα συμβάλλουν στην αύξηση του πρασίνου και θα συνεισφέρουν στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των δημοτών. 

Συγκεκριμένα με την δημιουργία και την απόδοση στους πολίτες αστικών μικροπνευμόνων πρασίνου και ψυχαγωγίας, οι οποίοι συνδεόμενοι μεταξύ τους θα αποτελούν ένα ενιαίο λειτουργικό δίκτυο, το οποίο θα προσφέρει προστιθέμενη αξία στην καθημερινότητα των πολιτών και θα συμβάλλει στην ψυχική τους ευεξία, πιστεύουμε ότι εκπληρώνουμε όχι μόνο τους σκοπούς του χρηματοδοτικού προγράμματος, αλλά έναν από τα βασικά ζητούμενα των δημοτών. 

Η ιδέα της δημιουργίας του προτεινόμενου έργου γεννήθηκε εξαιτίας διαφόρων παραγόντων, όπως: η υπερσυγκέντρωση των ανθρώπων στα αστικά κέντρα, η συρρίκνωση των δημόσιων χώρων και η συνειδητοποίηση πως πρέπει να προβούμε σε μέτρα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Στα μικρά αυτά αστικά πάρκα υπάρχει η δυνατότητα σύνδεσής τους με μεγαλύτερες εκτάσεις πρασίνου (ισχυρά τοπόσημα που ήδη αναφέρθηκαν) συμπληρώνοντας με αυτό τον τρόπο ένα δίκτυο, το οποίο έχει ως αφετηρία το περιαστικό πράσινο, συνεχίζει στα μεγάλα αστικά πάρκα, στα πάρκα γειτονιάς και καταλήγει στα pocket parks, συμβάλλοντας στη βελτίωση της ευρύτερης περιοχής. 

2) Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Internet of Thing Δορυφορικής Τεχνολογίας για Ενημέρωση Περιβαλλοντικών Συνθηκών 

Αντικείμενο: Εγκατάσταση σε κρίσιμους χώρους σε όλη την διοικητική έκταση του Δήμου «έξυπνων πληροφοριακών σημείων» για τη μεταφορά και παρουσίαση δορυφορικών πληροφοριών άμεσα στο κινητό του πολίτη. Καθοδήγηση του πολίτη μέσω δορυφορικού χάρτη προς το πλησιέστερο σημείο του Δήμου όπου θα μπορεί να βρει κατάλυμα και να του παρασχεθούν υπηρεσίες όπως π.χ. σε ΚΑΠΗ, Δημοτικά Ιατρεία, ΚΕΠ, Σχολικές Μονάδες κ.α. 

Παρεχόμενη πληροφορία: Τρέχοντα δεδομένα θερμοκρασίας και υγρασίας της ατμόσφαιρας λαμβανόμενα σε πραγματικό χρόνο από δορυφόρο μέσω τεχνολογίας Internet of Things στο έξυπνο κινητό του χρήστη. Παροχή εκτίμησης επικινδυνότητας έκθεσης του χρήστη στις υπάρχουσες περιβαλλοντικές συνθήκες της περιοχής που βρίσκεται ανάλογα με το προφίλ που ο ίδιος εισάγει στο σύστημα μέσω δύο πολύ απλών πεδίων (ηλικία, κατάσταση υγείας). 

Μέσο: Πολυεπίπεδο Περιβάλλον Διασυνδεδεμένων Διαβιβαστών Πληροφοριών με μορφή μικρών tags πολύ χαμηλού κόστους (Cloud on Tap Information Carriers). 

Στόχος: Η άμεση ενημέρωση ειδικά των ευαίσθητων ομάδων πολιτών για τις εκάστοτε επικρατούσες συνθήκες καύσωνα ή ψύχους στην πόλη και τα πλησιέστερα προς αυτούς καταλύματα του Δήμου για παροχή φροντίδας. Άμεση συμβολή σε ενημέρωση και υποστήριξη στις επιπτώσεις από τις κλιματικές αλλαγές. 

Ποσότητα. Ένα πλήρες σύστημα με εγκατάσταση σε 300 σημεία. 

Ο συνολικός προϋπολογισμός των ως άνω Δράσεων του Δήμου Κατερίνης ανέρχεται σε 785.551,20€, εκ των οποίων: 

– 471.330,72€ είναι η δημόσια χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα LIFE, 

– 75.000,00€ είναι η χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο, 

– 239.220,48€ είναι η ίδια συμμετοχή του Δήμου Κατερίνης (με τη δυνατότητα του Δήμου να εκμεταλλευτεί τις πιθανές εκπτώσεις κατά την ανάθεση υλοποίησης των σχετικών Δράσεων).